Stadsbrug 'De Oversteek' Nijmegen
Gemeente Nijmegen wilde méér dan alleen een nieuwe brug over de Waal. De gemeente wilde een brug als onderdeel van stad en landschap, een brug die ruimtelijke kwaliteit toevoegt. En die creëerden Bouwcombinatie Stadsbrug Nijmegen (BAM Infra Nederland en Max Bögl) en de architecten Ney & Poulissen samen. Een slanke stalen brug die recht doet aan de Waal, de stad Nijmegen, de historische locatie en de ontwikkelingen in de omgeving.
Betere bereikbaarheid en luchtkwaliteit
De brug ‘De Oversteek’ zorgt voor betere bereikbaarheid van de stad, betere spreiding van het verkeer en een betere luchtkwaliteit. Ook geeft de brug ruimte aan gebiedsontwikkelingen zoals de dijkverlegging en het graven van een nevengeul die plaatsvinden in het kader van het nationale waterveiligheidsprogramma ‘Ruimte voor de Rivier’. ‘De Oversteek’ verbindt Nijmegen West met ‘de Waalsprong’, de stadsuitbreiding op de noordoever.
Grootste enkelvoudige boogbrug in Europa
Het ontwerp van ‘De Oversteek’ is bijzonder. De brug is opgebouwd uit aardebanen als op- en afrit, betonnen aanbruggen en een stalen brugconstructie van 285 meter als hoofd-overspanning. Daarmee is het de grootste enkelvoudige boogbrug in Europa. Er zijn 2x2 rijbanen en een calamiteitenstrook voor auto’s. Aan de stadskant is een pad van 4 meter breed voor fietsers en voetgangers gecreëerd met balkons om van het fraaie uitzicht op de stad te genieten. De totale lengte van de brug is 1.195 meter, inclusief aanbruggen, en de breedte varieert van 25 tot circa 32,5 meter. De bouwcombinatie heeft de realisatie van dit ambitieuze project met bijbehorende infrastructuur gedaan op basis van een Design, Build en Maintain-contract (ontwerp, bouw en onderhoud voor 25 jaar). De stalen hoofdoverspanning is op een tijdelijk platform in de uiterwaarden van de Waal samengesteld en op één dag op haar definitieve plek ingevaren.
Herbruikbaar en hergebruik van materialen
Tijdens de uitvoering van dit project in 2011 en 2012 hebben we al een aantal duurzame maatregelen kunnen toepassen. Materialen zoals zand, constructiestaal en bekistingssecties zijn per schip aangevoerd. Hierdoor hebben we veel vrachtwagenbewegingen voorkomen en de CO2-emissie aanzienlijk verminderd. Aan het einde van de levensduur van de brug (100 jaar) zijn het beton, staal en asfalt van de brug deels herbruikbaar. Daarnaast hebben we voortdurend gezocht naar mogelijkheden voor hergebruik van materialen. Zo hebben we bijvoorbeeld zand en puin uit de omgeving gebruikt en na tijdelijke inzet op dit project ook weer op een andere locatie definitief toegepast.
Flora en fauna
We hebben tijdens de realisatie van de brug beschermende maatregelen getroffen voor behoud van de in het gebied aanwezige bittervoorns, mussen en palingen. Er zijn vogelkastjes opgehangen voor huisvesting van de mussen. De uiterwaarden zijn in de oorspronkelijke staat hersteld en de bossage aan de Winselingseweg is behouden gebleven. De kolk van Braam hebben we gesaneerd en conform het ecologisch werkplan ingericht als natuurvriendelijke oever ten behoeve van de bittervoorn en waterplantvegetatie.
De omgeving centraal
Bij de vormgeving van de aanbruggen hebben we bewust rekening gehouden met de omgeving. ‘De Oversteek’ is een zogenoemde ‘integraalbrug’, zonder voegovergangen of scharnieren – op de overgangen naar de stalen brugconstructie na. Daarnaast hebben we geluidswerend asfalt Redufalt toegepast en hebben we geluidschermen op de brug geplaatst. Hierdoor is het verkeer in staat comfortabel, geluid- en trillingvrij de brug over te rijden en beperken we geluidoverlast voor de omgeving.
Onderhoudsarm
Tijdens de voorbereiding en uitvoering van dit project hebben we gezorgd dat de brug de komende honderd jaar zo minimaal mogelijk onderhoud nodig heeft. Denk daarbij aan ‘overdimensionering’ van het conserveringssysteem en detaillering in het ontwerp van de ophangpunten van de tuikabels. Maar ook aan de waterhuishouding, de inzet van onderhoudsmaterieel en het afsluiten van rijstroken. Tot aan de stroefheid van asfalt, de toepassing van ledverlichting en het gebruik van onderhoudsarme materialen zoals roestvrijstalen leuningen. Dankzij de slanke boogconstructie is er minder oppervlakte staal die wordt blootgesteld aan corrosie en er kan op het gladde oppervlak geen water blijven liggen. Bovendien zijn de boog en de hoofdliggers van de brug luchtdicht gemaakt, zodat corrosie aan de binnenkant geen kans krijgt en coating, inspectie en onderhoud niet nodig zijn.
Lights Crossing en Sunset March
Lights Crossing (overstekende lichten) is het kunstwerk dat deel uitmaakt van de stadsbrug ‘De Oversteek’. Dit kunstwerk – ontworpen door Atelier Veldwerk - is opgebouwd uit licht en tijd en verwijst naar de historische gebeurtenis Operatie Market Garden waar op 20 september 1944 een Amerikaanse eenheid de Waal is overgestoken. Dit leidde tot de bevrijding van Nijmegen en de dood van 48 militairen. Rond zonsondergang, nadat de stadsverlichting in Nijmegen is aangeschakeld, gaan de 48 paar lichtmasten die zich op de brug tussen beide oevers bevinden, één voor één aan in het ritme van een wandelaar. Beginnend op de zuidoever verlichten deze 48 paar lampen het 950 meter lange traject, waardoor de oversteek van licht ongeveer 11 minuten duurt. Pas na het bereiken van de noordoever schakelt de zogenaamde aanstraalverlichting aan, zodat de gehele brug ook in het donker in volle pracht te zien is.
Sinds oktober 2014 brengen veteranen een eerbetoon aan de geallieerde militairen die gevochten hebben voor de vrijheid van Nederland. Elke dag lopen één of meerdere veteranen de Sunset March over de brug, in het tempo waarin de lichten aangaan. Naast het eerbetoon aan de Amerikaanse militairen, willen de veteranen hiermee ook een zichtbare brug slaan naar alle veteranen die in missies over de hele wereld hebben bijgedragen en nog steeds bijdragen aan vrede en vrijheid.