Hoe leid je al dat verkeer van en naar De Efteling letterlijk in goede banen en los je de files op?
De experts van de afdeling Verkeerstechniek van BAM Infra Nederland ontwikkelden een oplossing die al net zo uniek is als De Efteling zelf.
Het is al jaren het best bezochte attractiepark in Nederland en bijna iedereen in ons land (94%) is er één of meerdere keren geweest: De Efteling. Met ruim vijf miljoen bezoekers per jaar staat de trots van Kaatsheuvel op de derde plaats van de populairste themaparken in heel Europa. De bedoeling is om tot 2030 zelfs door te groeien naar zeven miljoen bezoekers per jaar. Een succesverhaal, dat uiteraard ook logistieke vraagstukken met zich meebrengt.
Van die miljoenen bezoekers komt een groot deel per auto of touringcar, wat zorgt voor heel wat verkeersdruk op de wegen rond én in Kaatsheuvel (gemeente Loon op Zand). Tot 2018 waren op hoogtijdagen files tot wel 16 kilometer geen uitzondering. Allesbehalve een pretje voor de vele Eftelinggangers, maar net zo min voor de inwoners. Al die draaiende motoren die in slakkengang dwars door de woonomgeving naar de poorten van het themapark kruipen, dragen immers niet bij aan de omgevingskwaliteit en leefbaarheid.
Dus gingen de gemeente, de provincie en De Efteling met elkaar om tafel om te kijken hoe de bottleneck – vooral in Kaatsheuvel zelf – duurzaam én slim kon worden opgelost. Ruimte voor meer asfalt was er binnen de gemeentegrenzen niet, dus vindingrijkheid was nodig om onder bestaande omstandigheden toch een betere doorstroming te realiseren. Er werd gedacht aan een wisselstrooksysteem. Maar hoe dat was te verwezenlijken – daarover bestond nog geen idee. Hiervoor werden de experts van Verkeerstechniek ingeschakeld.
(De tekst gaat verder onder de foto)
Een rekensom leerde dat de wegcapaciteit omhoog zou moeten van 1200 naar meer dan 3000 voertuigen per uur. Maar hoe? Commercieel manager Ed Buré van BAM Infra Verkeerstechniek vertelt: 'De route naar De Efteling binnen de bebouwde kom bestaat uit vier banen. Twee heen, twee terug. Maar de benodigde capaciteit per richting verschilt gedurende de dag. Simpel gezegd: 's morgens gaan er meer voertuigen heen dan terug en tegen de avond is dat weer omgekeerd. Dus bedachten we een wisselstrooksysteem, waarbij afhankelijk van de verkeersdruk meer of minder banen zijn toe te wijzen. Bij veel toevoer zijn er drie stroken heen en één terug. Bij veel afvoer drie stroken terug en één heen. Dat kan op elk gewenst moment van de dag worden aangepast, en dat systeem wordt dan vanuit De Efteling zelf bediend. Een unicum, want dit gebeurt nog nergens binnen de bebouwde kom.'
Zijn collega Marc van Achterbergh, die als projectorganisator de klus onder z'n hoede kreeg, vult aan: 'Het systeem, dat zich op de openbare weg bevindt, wordt dus bediend door een private partij. De Efteling beheert nu de verkeersstromen van de gemeente, en dat een best spannende gedachte voor een gemeente. Dit had daarom ook nogal wat juridische complicaties. Je ziet dus dat bij zo'n project naast techniek en uitvoering heel veel andere zaken meespelen. Het is dan ook zaak met alle partijen de juiste afstemming te hebben.'
Voor de monitoring van de verkeersstromen waren natuurlijk ook extra maatregelen nodig, zoals HD-camera's langs de hele route, evenals een detectiesysteem en andere technische oplossingen. En voor een razendsnelle doorgifte van alle data een glasvezelnetwerk. Een door BAM gemaakte user interface zorgt voor een gebruikersvriendelijke bediening van het systeem. Naast de techniek moesten er ook andere disciplines worden ingezet, zoals training van de mensen die het systeem bedienen, en inzicht in verkeersgedrag door verkeerspsychologen.
De werkzaamheden moesten bovendien strak worden afgestemd met de wegbeheerder (de provincie), de gemeente, toeleveranciers en uitvoerders. Ed Buré: 'Daar lag voor ons een belangrijke taak als regisseur. Bij een project als dit is het belangrijk dat iedereen op een efficiënte en soepele manier samenwerkt. Dus moet je ook oog hebben voor veel verschillende belangen en daar de gemeenschappelijkheid vinden. Ook dat is erg goed gegaan. We hebben nu een slim systeem, dat intrinsiek veilig is. Het mooie is dat eigenlijk alle maatregelen en technieken bestaand waren, maar de toepassing niet. Dat is pure innovatie.'
(De tekst gaat verder onder de foto)
Dankzij de goede voorbereiding, praktijktests en strakke regie lukte het om het hele project in tien maanden tijd uit te voeren. Daarvan stond negen maanden in het teken van ontwerp en inkoop; de complete realisatie - inclusief systeemtests - voltrok zich in minder dan zes weken. Eind 2018 werd het systeem in gebruik genomen en het werkte vanaf dag één perfect. 'First time right', aldus Ed Buré. 'Beter kan het niet. En met deze oplossing hebben we samen met de De Efteling, de gemeente Loon op Zand en de provincie Noord-Brabant bewezen dat je met gebruik van dezelfde ruimte, drie keer zoveel verkeer kunt verwerken als je het slim aanpakt.'
Het klinkt als een sprookje, maar het is de werkelijkheid van vandaag. Waar anders dan bij De Efteling!