Steeds duurzamer onderhoud in Noord-Holland

In drie van de zeven regio’s in de provincie Noord-Holland heeft BAM met partners de verantwoordelijkheid voor het beheer en onderhoud van de provinciale (vaar)wegen en kunstwerken. Het zijn langlopende gebiedscontracten waarin de provincie en de gebiedspartners intensief samenwerken. De focus op duurzaamheid is er continu en daardoor gebeurt er veel op dit gebied.

BAM is samen met Krinkels tot 2026 tien jaar verantwoordelijk voor het gebied van Castricum tot Zandvoort en Haarlem (contract Zuid-Kennemerland IJmond). Daarnaast zijn BAM, Krinkels en Equans tot 2027 tien jaar verantwoordelijk voor de gebieden West-Friesland en Alkmaar en omstreken (contract Midden-Noord – Noord-Holland). In deze drie regio’s onderhouden en beheren de combinaties de provinciale (vaar)wegen, de bermen en fietspaden langs de provinciale wegen, busbanen, beweegbare bruggen en sluizen. Ook zorgen ze voor incidentmanagement en gladheidsbestrijding en – samen met de provincie – voor omgevingscommunicatie.

Gebiedsgericht werken

‘Ongeveer tien jaar geleden zijn we gestart met de gebiedscontracten om meer gebiedsgericht en integraal te werken’, vertelt Frans Noordberger, programmamanager Duurzame Infrastructuur van de provincie Noord-Holland. ‘Dit zorgt voor meer efficiëntie, omdat we niet voor elk onderhoudswerk opnieuw een aannemer hoeven te selecteren. De gebiedspartners waarmee we samenwerken, kennen het gebied goed en plannen het onderhoud zelf doelgericht in, met aandacht voor de omgeving. We hebben de contracten gefaseerd ingevoerd om de leerervaringen mee te nemen in volgende contracten. De focus op duurzaamheid en innovaties is daarin sterker geworden.’

De manier van samenwerken en de ervaring met assetmanagement waren belangrijke eisen om een gebiedscontract gegund te krijgen. ‘Met weginspecties stellen we vast welk onderhoud nodig is om de infrastructuur in goede staat te houden’, vertelt Demi Alders, duurzaamheidsadviseur van BAM Infra Nederland. ‘Daaruit halen we ook de onderhoudsbehoefte voor de langere termijn en daarover gaan we met de provincie in gesprek. Samen komen we tot de optimale meerjarenonderhoudsplanning.’ Dat onderhoud wordt vervolgens zo duurzaam mogelijk uitgevoerd. 

duurzaam innoveren kunstwerken vaarwegen BAM Noord-Holland samen  onderhoud gebiedscontracten provincie

Van links naar rechts: Demi Alders, duurzaamheidsadviseur bij BAM Infra Nederland en Frans Noordberger, programmamanager Duurzame Infrastructuur bij de provincie Noord-Holland

Samen optrekken in duurzaamheid

‘Sinds drie jaar ben ik de programmamanager van het programma Duurzame Infrastructuur’, vertelt Frans. ‘Ik vind dat hartstikke leuk om te doen! Ik ben mijn hele loopbaan al actief in de GWW en heb grote passie voor deze sector. Het is mooi om een bijdrage te leveren aan de verduurzaming van de sector, want daarmee valt nog veel te winnen.’

Frans en Demi ontmoeten elkaar minimaal elk kwartaal voor duurzaamheidsoverleg. ‘We komen allebei met ideeën en zo houden we elkaar scherp’, vertelt Demi. ‘De provincie neemt duurzaamheid serieus en heeft daarom ook capaciteit en budget beschikbaar. Daardoor worden ideeën haalbaar. Hoe kunnen we de meeste CO2 besparen met het beschikbare budget? Door de relatie die we met elkaar hebben opgebouwd, bespreken we openlijk wat onze afwegingen zijn. We onderzoeken ook met onze leveranciers wat mogelijk is, waardoor we innovatieve producten kunnen toepassen.’

‘In onze overleggen ligt de focus op duurzaamheid’, vervolgt Frans. ‘Wat staat er in de onderhoudsplanning? Kan dat op een duurzamere manier? Wat levert het op aan CO2-besparing? Zijn hier meer of minder kosten aan verbonden? Door dit met elkaar te bespreken en het vervolgens te doen, kunnen we de gebiedscontracten verder verduurzamen en onze ervaringen meenemen in de andere gebiedscontracten en projecten. Die duurzaamheidsoverleggen hebben we ook met de andere gebiedspartners en zo leren we van elkaar.’ 

duurzaam innoveren kunstwerken vaarwegen BAM Noord-Holland samen  onderhoud gebiedscontracten provincie

Die kruisbestuiving heeft geleid tot een top 10 aan maatregelen in de gebiedscontracten, zoals asfaltmengsels die op een lage temperatuur worden geproduceerd met deels gerecyclede asfaltlagen, biobased markering en bebording, hoogwaardig verwerken van groenafval of de inzet van zoveel mogelijk elektrisch materieel. Mooie ecologische toepassingen zijn padden- en reptielentunnels, een eekhoornbrug en ecologisch maaibeheer.

Duurzame innovaties

‘We stimuleren innovaties en geven richting door duidelijke keuzes te maken’, vervolgt Frans. ‘Zo zetten we als provincie meer in op duurzamere varianten van asfalt en beton, meer biodiversiteit en het efficiënt verwijderen van zwerfafval. We stellen geld voor pilots beschikbaar. De succesvolle pilots schalen we op met als uiteindelijk doel om deze standaard toe te passen. Dan worden ze ook in onze standaard eisen opgenomen. Bij de beoordeling of innovaties rendabel zijn, kijken we ook over de looptijd van de gebiedscontracten heen. Sommige innovaties hebben nu niet een hoog rendement, maar kunnen op langere termijn veelbelovend zijn. Door pilots te doen, leren we en kunnen we doorontwikkelen. Als we willen verduurzamen, dan moeten we samen stappen blijven zetten.’

Dat gebeurt volop. Zo wordt biobased beton van olifantengras al toegepast voor betonplinten van geluidschermen en wordt onderzoek gedaan naar de inzet van verkeersborden van biobased materiaal of gerecycled kunststof. BAM past levensduur verlengend asfaltonderhoud toe en bekijkt de inzet van biobased coating op brugonderdelen om de levensduur van een brug te verlengen. Krinkels doet een pilot met een nieuw maaibeleid waarbij het maaisel wordt gescheiden van het zwerfafval, waardoor het een grondstof kan zijn voor biobased producten als bermplanken. 

Demi is er trots op dat BAM samen met haar partners de top 10-maatregelen standaard toepast en daarmee structureel impact maakt. Dat geldt ook voor de inzet van de duurzame asfalteerset met elektrische asfaltwalsen en de asfaltspreidmachine op waterstof. Daarbij horen ook asfaltmengsels met een hoog recyclepercentage en geproduceerd met een lage productietemperatuur en groen gas, en bitumen die schoner zijn geproduceerd. ‘Met al deze maatregelen besparen we veel CO2, omdat asfalteren een groot aandeel heeft in het onderhoudswerk. Ik ben ook heel blij dat de natuurvriendelijke oevers er nu gaan komen. Dit zijn oevers die geleidelijk aflopen naar het water waardoor ze planten en dieren aantrekken. Biodiversiteit is minder goed meetbaar dan CO2 en circulariteit, maar daarmee niet minder belangrijk.’

duurzaam innoveren kunstwerken vaarwegen BAM Noord-Holland samen  onderhoud gebiedscontracten provincie

Strategische stappen

Het programma Duurzame Infrastructuur heeft dankzij de intensieve samenwerking en ambitieuze doelstellingen intussen tot concrete resultaten geleid. ‘We verwachten 55% CO2-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 te halen en hebben onze doelstelling op het gebied van circulariteit verhoogd van 50% naar 60% in 2030’, vertelt Frans. ‘Verder hebben we een CO2- en een circulariteitsmonitor ontwikkeld. Door het hele wegenbestand van Nederland uit de Basisregistratie Grootschalige Topografie (BGT) hieraan slim te koppelen, kunnen andere overheden (gemeentes, waterschappen en andere provincies) inzicht krijgen in hun jaarlijkse CO2-footprint zonder dat zij zelf gegevens hoeven in te voeren. Verschillende overheden testen de eerste versie van deze landelijke CO2-monitor voor wegbeheer. Deze aanpak willen we in 2025 uitbreiden naar circulariteit. Ook hebben we een duurzame maatregelenlijst opgesteld en gedeeld met andere opdrachtgevers om van elkaar te leren, zoals we ook met onze ervaringen met innovaties doen.’

‘We zoeken op allerlei manieren de samenwerking op’, vervolgt Frans. ‘Met BAM en andere gebiedspartners hebben we af en toe een thematisch overleg over bijvoorbeeld duurzamere varianten van asfalt en beton, levensduur verlengend onderhoud en duurzame samenwerking. We nemen deel aan verschillende transitiepaden met andere overheden op het gebied van zero emissie bouwen, duurzame wegverharding en duurzame bruggen en viaducten. De markt komt echt goed in beweging als we samenwerken en bijvoorbeeld dezelfde duurzaamheidseisen stellen, maar wat we uitvragen moet wel realistisch zijn. Daarom is die onderlinge afstemming zo belangrijk, ook met de markt.’

‘De ambities van de provincie sluiten goed aan bij de duurzaamheidsdoelen van BAM. Zo stimuleren we elkaar om duurzame stappen te zetten’, zegt Demi tot slot. ‘Heel positief is ook dat de provincie met andere overheden optrekt, zodat er meer uniformiteit komt in de duurzaamheidseisen. Duurzaamheid biedt zoveel kansen! Dat dragen we intern uit. Ik zie dat het collega’s motiveert om met ideeën te komen en zo bij te dragen aan duurzamere infrastructuur.’ 

Deel op social media