Wat is jouw excuus om niet op de fiets naar je werk te gaan? Tuurlijk. De fiets is niet voor iedereen het aangewezen vervoermiddel. En iedereen heeft eigen wensen en behoeftes bij gebruik van de fiets voor woon-werkverkeer. ‘Je moet de juiste voorwaarden scheppen voor iedere soort fietser. Pas dan zet je mensen aan het denken’, aldus Marcel van Beek, Proces en Concept Innovaties bij Schiphol. Marcel geeft vanuit Schiphol invulling aan het fietsambassadeurschap dat Schiphol is aangegaan. Hij is dagelijks bezig met het creëren van die juiste voorwaarden. Van de fietsleaseregeling tot slimme infrastructuur om de fietser efficiënt op het werk te krijgen. En van voorlichting aan de vele bedrijven op het terrein van Schiphol tot aan het testen van fietskleding. Dit is een belangrijk onderdeel van het programma van de Rijksoverheid met als missie ‘Kies de fiets’. Met als doel meer medewerkers in Nederland op de fiets naar het werk krijgen.
Schiphol is een van de vijftien fietsambassadeurs binnen dit programma en heeft daarmee een voortrekkersrol in Nederland. De opgave is dan ook groot. Schiphol heeft zich als doel gesteld ‘Europe’s preferred airport’ te zijn. Hierbij speelt de bereikbaarheid een cruciale rol. Op het grondgebied van Schiphol werken ruim 66.000 medewerkers bij verschillende bedrijven. Daarvan komen nu ongeveer 4.000 medewerkers op de fiets. Met haar fietsambassadeurschap wil Schiphol dit aantal omhoog krijgen. Naar zo’n 7.000 dit jaar tot wel 10.000 fietsers in 2024. Zo ontstaat er bijvoorbeeld meer parkeerruimte voor reizigers. Zijn er minder files op en rond de luchthaven. Maar het belangrijkste doel: gelukkige, fitte medewerkers die minder vaak ziek zijn. Fietsen is gezond! En heeft tegelijkertijd logistieke en financiële voordelen; een echte win-win dus!
Gelukkige, fitte medewerkers die minder vaak ziek zijn
‘Met het ambassadeurschap willen we de bereikbaarheid van Schiphol ook in de toekomst garanderen. Wat we ontwikkelen voor het personeel op de luchthaven willen we ook gaan aanbieden aan de reizigers. Op die manier maken we met ons ambassadeurschap vanuit Schiphol verbinding met de Zuidas en Amsterdam Centrum’, vertelt Marcel.
‘Anderhalf jaar voordat het programma van de Rijksoverheid startte, bedacht ik een concept voor een bike-academy. Met als naam goinGDutch. Hiermee wilde ik kennis op het gebied van fietsen naar een hoger niveau brengen. Om zo kennis vanuit het professionele fietsen naar het recreatieve fietsen te brengen’, vervolgt Marcel. ‘Een leuk voorbeeld hiervan is het ligstuur. Als een prof tijdens een tijdrit harder kan rijden door gebruik te maken van een ligstuur, door de betere aerodynamica, dan kan de e-biker die naar het werk fiets een ligstuur gebruiken om verder te komen met de accu van de e-bike. En uit onderzoek blijkt ook nog eens dat je met een ligstuur het bovenlijf veel meer ontspant tijdens het fietsen. Dit soort ideeën probeerden we met de bike-academy toepasbaar te maken voor het dagelijkse woon-werkfietsen. Toen Schiphol zich als fietsambassadeur aansloot bij het programma van de Rijksoverheid was het een kleine stap om daar de naam goinGDutch aan te koppelen. Zo is goinGDutch nu dé naam voor het ambassadeurschap waar de academy onderdeel van uitmaakt.’
‘Als je een significant aantal medewerkers uit de auto weet te halen, dan haal je ze uit de file en houd je ze van de parkeerplaats af. Dat concept hebben wij de 365-fietser genoemd. Niet dat iemand 365 dagen per jaar op de fiets naar het werk komt, maar deze fietser pakt in ieder geval nooit de auto. Is het geen fietsweer, dan pakt diegene het openbaar vervoer of werkt thuis. Je kunt jouw voorwaarden om te fietsen invoeren in een app. Die bieden we aan bij de 42 grote werkgevers op Schiphol en op die manier bouwen we aan een fietscommunity. Werkgevers kunnen vanaf januari dit jaar veel meer lease-achtige constructies aanbieden aan hun werknemers. Je mag ook gewoon kilometervergoeding blijven geven als iemand naar het werk fietst. Die kilometerregistratie kan ook via de app, de zogenoemde bike-assistant.
‘We onderscheiden binnen het programma vijf type fietsers. Die echt wezenlijk andere behoeftes hebben. Met het programma bekijken we welke behoeftes dat zijn en hoe wij daarin op het terrein van de luchthaven kunnen voorzien.’
Marcel vervolgt: ‘Allereerst heb je de Retro-fietser. Die fietst op een normale fiets. Van een oud barrel tot een moderne stadsfiets. En maximaal tien tot twaalf kilometer. Deze fietser blijft vaak binnen de stad en we zien deze fietser maar heel beperkt richting Schiphol komen, omdat de afstand net te groot is.’
‘Dan heb je de Sportieve fietser. Die fietst nog steeds op menskracht, maar legt grotere afstanden af van wel 30 kilometer per enkele reis. Die zien we steeds meer.’
‘En dan onderscheiden we verder nog drie typen e-bikers: de Eco-fietser, de Lifestyle fietser en de Speed pedelec. Die Eco-fietser fietst of om economische of om ecologische redenen. Maar hun behoeftes zijn vrijwel hetzelfde. Ze hebben vaak een e-bike met fietstassen voor hun lunch en werktas. Ze beschikken vaak over één auto per gezin. En deze type fietsers zitten het dichtst tegen de 365-fietser aan. Ze combineren het fietsen vaak met het OV.’
‘De vierde groep is de Lifestyle-fietser. Die kiezen vaak het mooie weer uit om te fietsen. Ze willen droog naar het werk. In een bui naar huis maakt hen dan weer niet zo veel uit. Ze vinden het heerlijk om te fietsen, ze genieten daar echt van.’
‘De laatste groep is de fietser op de speed pedelec. Die gaan echt voor snelheid. En vooral ook voor de zekerheid van een vaste reistijd. Juist door met slecht weer in de auto te stappen sta je langer stil. Deze fietser pakt altijd de fiets om zeker te zijn van bijvoorbeeld een uur reistijd.’
Andere fietsambassadeurs hebben onze benadering ook overgenomen
‘Wat wij met ons programma willen voorkomen is dat een medewerker naar een fietsenwinkel gaat en dat de verkoper daar eigenlijk maar één vraag stelt; hoe ver fiets je? Om te weten welke type accu je bijvoorbeeld nodig hebt. Mensen moeten zelf weten welke type fietser zij zijn om te weten welke behoeftes zij hebben. Wij willen voorkomen dat je een kat in de zak koopt. Dat je een e-bike koopt, maar dat je erachter komt dat die toch niet helemaal bij je past. Andere fietsambassadeurs hebben onze benadering ook overgenomen’ voegt Marcel er trots aan toe.
We zien dat bedrijven worstelen met het totaalpakket
‘Binnen het programma van de Rijksoverheid zijn wij vrij uniek. We zijn terreineigenaar, maar we tellen zelf zo’n ‘slechts’ 2.000 medewerkers. De overige 64.000 mensen zijn medewerkers van andere bedrijven. In goinGDutch werken we samen met onze partners Microsoft, OrangeNXT en BAM om van die 66.000 mensen zoveel mogelijk mensen op de fiets te krijgen’, licht Marcel toe. ‘Daar zouden we oorspronkelijk begin maart mee beginnen. Precies de eerste week van de corona-lockdown. Nu pakken we dat in september weer op. We stappen op de bedrijven af met onze kennis over fietsen, over kleding en ergonomie. Maar ook met onze kennis over de fiscale aspecten, over de werkkostenregeling en over het verkleinen van de CO2-footprint en hoe je dat in rapportages kunt gebruiken. Zo helpen we werkgevers met al die aspecten, zodat zij hun mensen kunnen stimuleren om de fiets te pakken. Naast alle kennis bieden we ook praktische zaken aan, zoals de fiets-app. Hiermee kunnen fietsers hun kilometers registreren. De app geeft die gegevens door aan de werkgever. Uiteraard volgens de geldende privacywetgeving. We zien dat bedrijven worstelen met het totaalpakket. En met hoe je rekening moet houden met die specifieke behoeftes van al die type fietsers.’
goinGDutch vindt haar oorsprong in de pilot ‘Ruim baan voor de snelfiets’. ‘Vanuit een gegunde aanbesteding was er een kans ontstaan’ zegt Marcel. ‘Die kans heeft BAM gepakt en samen met Royal HaskoningDHV, BYCS, en Mijksenaar hebben we het concept uitgewerkt. Dat heeft geresulteerd in het voorstel voor een snelfietsroute tussen Hoofddorp en de Zuidas, met Schiphol in het midden. Daarna zijn we verder in gesprek geraakt en kijken we nu naar een multi-fietsservicepunt. Waar je echt alle aspecten van hulp samenbrengt, zoals service en onderhoud, pech onderweg. En misschien ook aanvullende services, zoals een stomerij, zodat fietsers niet elke keer hun nette kleding mee hoeven te nemen op de fiets.’ Lachend voegt Marcel daaraan toe: ‘we zijn eigenlijk bezig om ervoor te zorgen dat je geen excuus meer hebt om niet op de fiets naar je werk te komen! Je merkt dat mensen echt wel mee willen helpen bij het verduurzamen, bij het beter bereikbaar maken van Schiphol en willen werken aan hun eigen gezondheid. Maar tegelijkertijd heeft men ook zoveel bedenkingen. En precies in die bedenkingen ondersteunen wij.’
‘In deze samenwerking hebben we afgesproken dat Schiphol er als partner in zit, als het gaat over de locatie Schiphol. Maar wat we hier ontwikkelen is ook van toepassing op grote steden. Op het moment dat de andere partners, Microsoft, OrangeNXT en BAM in gesprek kunnen met andere opdrachtgevers, dan is de afspraak dat Schiphol even een stapje terug doet. En tuurlijk is iedere andere stad, gemeente of provincie welkom om bij ons te komen kijken. Want we hebben hier een complexe infrastructuur, met een snelweg door ons het terrein, snel en langzaam verkeer en kruisingen met intelligente verkeersregelinstallaties (iVRI’s). We zijn eigenlijk een hele goede laboratoriumomgeving waarin we concepten kunnen testen.’
Wat ik steden alvast wil meegeven voor ze zich laten onderdompelen in het fietsen, is dat ze voor veiligheid moeten zorgen
‘Wat ik steden alvast wil meegeven voor ze zich laten onderdompelen in het fietsen, is dat ze voor veiligheid moeten zorgen. Wat ik al eerder aangaf is dat je niet meer één soort fietser hebt. Je hebt verschillende type fietsers en fietsen. Met verschillende snelheden. Zie dat fietspad als een weg met regels. Net als een snelweg. Daar toeter je ook niet als je iemand in moet halen. Waarom moet je wel constant bellen als je op het fietspad iemand wilt inhalen? We hebben verschillende typen wegen voor auto’s, met verschillende regels. We kennen echter maar één type fietspad. Ik ben nu zo’n vijftien jaar een 365-fietser en ik zie dat de veiligheid nu een obstakel is voor de verdere groei van het fietsgebruik. Daarom zijn we met goinGDutch druk bezig om voor drukke gebieden een oplossing te ontwikkelen waarmee we de snelheid van een speed pedelec van 45 kilometer per uur terug kunnen brengen naar 30 kilometer per uur. Hiermee heeft een gebiedseigenaar de mogelijkheid om de veiligheid in een bepaald gebied te vergroten. Iemand op een speed pedelec wil zich veilig door het verkeer bewegen. Maar ook fietsers die geen gebruik maken van een motor, die je op afstand kunt reguleren, zouden 30 kilometer per uur aan moeten houden voor de veiligheid. Hiervoor kun je een groene golf via iVRI’s koppelen aan een app die de fietser een signaal geeft bij welke snelheid zij een vrije doorgang hebben.’
‘Kortom’, besluit Marcel, ‘we staan denk ik pas aan het begin van de ontwikkeling van de fiets als serieus alternatief voor de auto. Het zou mooi zijn als andere steden ook gaan oppakken wat wij met het programma van de Rijksoverheid en onze samenwerking met goinGDutch doen. Iedereen is van harte welkom op Schiphol. Wel op de fiets natuurlijk!’