Innovatief samenwerken aan toekomstbestendige kademuren
De vernieuwing van de Amsterdamse kademuren is voor gemeente Amsterdam een uitdaging van formaat: hoe renoveer je eeuwenoud erfgoed in een drukke, dynamische stad zonder het dagelijks leven te verstoren? De oplossing ligt niet alleen in techniek, maar vooral in samenwerking. Samen met Royal HaskoningDHV hebben wij, als combinatie Koningsgracht, een innovatieve en duurzaam concept ontwikkeld: SAVE (Samen Amsterdamse kademuren Vernieuwen). Deze is gericht op opschaalbaarheid en minimale hinder voor de omgeving. We pasten het voor het eerst toe in een pilot op de Brouwersgracht, middenin de oude binnenstad Amsterdam. Ralf Keijser, projectleider bij BAM Infra Nederland, en Rogier Schlesinger, projectleider bij Royal HaskoningDHV, vertellen hoe verschillende expertises en een gedeelde visie leidden tot het SAVE-concept.
Samen van idee naar uitvoering
De reis begon in 2019, toen gemeente Amsterdam een oproep deed aan de markt om innovatieve oplossingen te bedenken voor de renovatie van de kademuren. Samen met Royal HaskoningDHV brachten we onze krachten samen in een uniek partnerschap waarin ontwerpers, constructeurs, adviseurs en uitvoerders vanaf dag één zij aan zij werkten. ‘Vanaf het allereerste brainstormmoment wisten we dat we alleen succesvol konden zijn als we écht als één team werkten,’ zegt Schlesinger. ‘We deelden ideeën, testten grenzen en leerden van elkaars expertise.’
Deze samenwerking was geen lineair proces. In plaats van direct naar een eindoplossing te springen, stapten we gezamenlijk door ontwerpfasen heen, deden af en toe we een stap terug, maar elke stap zorgde voor een beter, robuuster concept. ‘Wat ons onderscheidt, is dat we vanaf dag één zowel ontwerpers als uitvoerders aan tafel hadden,’ vertelt Keijser. ‘We hebben niet alleen nagedacht over wat technisch mogelijk is, maar ook over hoe we het uitvoerbaar maken in een complexe stedelijke omgeving.’
Een belangrijke rol voor de opdrachtgever
Ook de opdrachtgever speelde een cruciale rol in het succes van dit project. Het team van gemeente Amsterdam, inclusief hun specialisten en de technisch manager, werkten intensief samen met ons team. ‘Hun inzet en professionaliteit waren van onschatbare waarde,’ zegt Schlesinger. ‘Ze zagen niet alleen de grote voordelen van ons concept, maar hielpen ook actief mee om het te verbeteren en succesvol toe te passen. Het was een inspirerende samenwerking die het hele proces naar een hoger niveau tilde.’
Duurzaam denken in actie
Duurzaamheid stond centraal in elk aspect van het SAVE-concept. Door gebruik te maken van slanke bouwmaterialen en staalbesparende technieken, zoals ankerpalen in plaats van buispalen, hebben we de milieu-impact drastisch verminderd. ‘Onze methode zorgt voor een significant lagere milieubelasting dan traditionele aanpakken,’ benadrukt Keijser. Bovendien experimenteren we met gerecycled onderwaterbeton en zetten we elektrisch duwboten in om onze CO₂-voetafdruk verder te verkleinen.
Een ander duurzaam aspect is de snelle hersteltijd van het stadsbeeld. Na de oplevering ziet de gracht er weer uit zoals vanouds, tot tevredenheid van bewoners en ondernemers.
Stakeholders betrekken en overtuigen
Naast de technische oplossing lag er ook een uitdaging in het goedgekeurd krijgen van het concept bij alle stakeholders. Dit vergde zorgvuldige communicatie, transparantie en afstemming. ‘Stakeholders, zoals bewoners, ondernemers en experts, waren kritisch en terecht zeer betrokken,’ vertelt Schlesinger. ‘Maar door een open dialoog aan te gaan en de voordelen van ons concept duidelijk te maken, hebben we hun vertrouwen gewonnen. Het enthousiasme dat we nu van hen terugkrijgen, bevestigt dat onze aanpak werkt.’
Uitdagingen omzetten in kansen
Geen innovatie zonder uitdagingen. Tijdens de pilot op de Brouwersgracht werden we geconfronteerd met krappe werkruimtes, complexe funderingen, ecologische eisen en veiligheid. Door continu te schakelen en samen te leren, vonden we oplossingen. ‘Bijvoorbeeld bij het behoud van bomen,’ zegt Schlesinger. ‘In Amsterdam zijn bomen heilig. We hebben samen een methode ontwikkeld waarmee we vrijwel alle bomen langs de kademuren kunnen behouden.’
Ook het ontwikkelen van drijvende pontons als ‘mobiele fabrieken’ was een voorbeeld van out-of-the-box denken. Keijser: ‘Deze pontons maakten het mogelijk om vanaf het water te werken, met minimale impact op het verkeer en de directe omgeving. Dit bleek een doorslaggevende factor in het minimaliseren van hinder.’
Maar het waren niet alleen technische uitdagingen. De samenwerking zelf vergde ook inspanning. ‘Er waren momenten waarop we stevig discussieerden,’ geeft Schlesinger toe. ‘Maar juist in die intensieve uitwisseling zit de kracht van ons partnerschap. We hielden elkaar scherp en kwamen steeds samen tot de beste oplossingen.’
Lessen en successen
De pilot leverde meer op dan alleen vernieuwde kademuren. Het gaf ons waardevolle inzichten in hoe we complexe infrastructuurprojecten kunnen aanpakken. ‘We hebben geleerd hoe belangrijk het is om flexibel te blijven,’ zegt Keijser. ‘Bijvoorbeeld door tijdens de uitvoering ontwerpen aan te passen aan de realiteit in het veld. Dat maakte onze oplossing robuuster en beter schaalbaar.’
De SAVE-methode is nu klaar om verder uitgerold te worden, niet alleen in Amsterdam, maar ook in andere Nederlandse steden. ‘We hebben een aanpak ontwikkeld die breed toepasbaar is,’ aldus Keijser. ‘En dat geeft ons vertrouwen dat we met deze kennis een bijdrage kunnen leveren aan de enorme vervangings- en renovatieopgave waar Nederland voor staat.’
De toekomst van renovatie in Nederland
Nederland staat voor een grote infrastructuuropgave. Veel bruggen, viaducten en kademuren hebben het einde van hun levensduur bereikt. De kennis en ervaring die we hebben opgedaan met SAVE, bieden een blauwdruk voor hoe we deze uitdaging kunnen aangaan.
‘Onze kracht ligt in de combinatie van innovatie, duurzaamheid en samenwerking,’ benadrukt Keijser. ‘De technieken en processen die we in Amsterdam hebben ontwikkeld, zijn direct toepasbaar op andere locaties. Of het nu gaat om historische grachten of moderne infrastructuur, deze aanpak maakt het mogelijk om erfgoed te behouden en tegelijkertijd toekomstbestendig te maken.’
Samen bouwen aan een mooier Nederland
Het project in Amsterdam heeft niet alleen geleid tot vernieuwde kademuren, maar ook tot een frisse kijk op samenwerking. De combinatie van technische expertise, wederzijds vertrouwen en een gedeelde visie heeft ons sterker gemaakt. ‘We hebben laten zien dat je door écht samen te werken innovatie naar een hoger niveau kunt tillen,’ concludeert Schlesinger.
